نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

با توجه به تحولات سال هاي اخير در جامعه و احتمال آسيب هاي اجتماعي و فرهنگي براي بعضي از اقشار و گروها، پژوهش حاضر جهت بررسي شناخت آسيب هاي فرهنگي قشر ايثارگر(خانواده معظم شهدا، جانبازان و آزادگان) در شهر همدان به مطالعه اي پيمايشي پرداخته است كه هدف آن شناسايي انواع و ميزان آسيب هاي فرهنگي و ارائه ي راه كارهاي جلوگيري از اين آسيب ها مي باشد. روش تحقيق پيمايشي و جامعه آماري مورد مطالعه در پژوهش حاضر، ايثارگران شهر همدان مي باشند كه شامل خانواده شاهد، جانبازان و آزادگان است. حجم نمونه با استفاده از فرمول كوكران 4.4 نفر انتخاب گرديد. روش نمونه گيري در اين تحقيق، سهميه اي مي باشد كه بر اساس آن 26. جانباز، 13. خانواده شاهد و 15 آزاده انتخاب گرديد. جهت تجزيه و تحليل اطلاعات از نرم افزار spss استفاده به عمل آمده است. روش هاي آماري استفاده شده در اين تحقيق، شامل آمارهاي توصيفي و آمار استنباطي شامل T-test تك گروهي و تحليل واريا نس يك طرفه مي باشد. نتايج آزمون فرضيات تحقيق نشان داد كه: فرضيه ي 1 در خصوص تفاوت ميزان آسيب پذيري ايثارگران بر حسب سن با 95 در صد اطمينان تأييد شد. فرضيه ي 2 در خصوص تفاوت ميزان آسيب پذيري ايثارگران بر حسب مدرك تحصيلي با 95 درصد اطمينان تأييد شد. فرضيه ي 3 در خصوص تفاوت ميزان آسيب پذيري ايثارگران بر حسب نوع شغل با 95 درصد اطمينان تأييد شد. فرضيه ي 4 در خصوص تفاوت ميزان آسيب پذيري ايثارگران بر حسب نوع ايثارگري با 95 درصد اطمينان تأييد شد. فرضيه ي 5 در خصوص تفاوت ميزان آسيب پذيري ايثارگران بر حسب ميزان درآمد با 95 درصد اطمينان تأييد شد.

مقاله ي حاضر پيرامون آسيب شناسي منزلت اجتماعي خانواده هاي شاهد و ايثارگر مي باشد. در اين مطالعه وجه آسيب شناسانه ي منزلت اجتماعي خانواده ها، در قالب رويكرد «دلهره ي منزلت» مورد تبيين و بررسي قرار گرفته است. هم چنين آثار و تبعات اين دلهره بر نگرش فرزندان ايثارگر نسبت به وضعيت گسترش فرهنگ ايثارگري و روحيه ي ايثارگري آن ها بررسي شده است. پژوهش حاضر به روش پيمايش انجام گرفته و جامعه ي آماري آن را كليه ي دانش آموزان و دانشجويان سراسر كشور تشكيل مي دهد، به نحوي كه حجم نمونه برآورد شده برابر با 4681 نفر مي باشد. در نهايت از طريق شيوه ي نمونه گيري «چند مرحله اي» چهار استان تهران، خراسان رضوي، لرستان و خوزستان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج حاصل نشان از رابطه ي معناداري بين ميزان منزلت اجتماعي پاسخ گويان با نگرش به فرهنگ ايثارگري و روحيه ايثارگري پاسخ گويان دارد.

هدف از انجام اين پژوهش، فرا تحليل تحقيقات انجام شده پيرامون ميزان سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر است. براي دستيابي به اين هدف، يك سؤال اصلي در مورد سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر و يك سؤال فرعي در مورد تأثير متغير جنسيت بر سازگاري خانوادگي اين خانواده ها طرح شد. روش: به منظور پاسخگويي به پرسش هاي فراتحليل، از مجموعه پژوهش هاي انجام شده درباره سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگران در سطح كشور، پنچ پژوهش كه از لحاظ روش شناختي مورد پذيرش بود و ملاك هاي درون گنجي را داشت، براي انجام فرا تحليل انتخاب شد. نتايج: براساس نتايج اين فراتحليل، اندازه اثر مربوط به ميزان سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر متوسط بود (216/0). بر اساس نتايج اين فراتحليل، شهادت يا جانبازي پدر بر سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر، تأثير متوسطي داشته است.همچنين اندازه اثر مربوط به تأثير جنسيت بر سازگاري خانوادگي (078/0)، در سطح متوسط با سازگاري خانوادگي خانواده هاي شاهد و ايثارگر رابطه داشت. بنابر اين، بر اساس نتايج اين فراتحليل، جنسيت فرزندان خانواده هاي شاهد و ايثارگر بر ميزان سازگاري خانوادگي آنها تأثير اندكي داشته است.

در اين مقاله ، معناي لغوي ايثار، معناي اصطلاحي ايثار، فضليت ايثار، فرق انفاق و ايثار، انواع ايثار (ايثار و مال، ايثار و جهاد، ايثار و شهادت، ايثار و زهد، ايثار و آبرو، ايثار و طبيعت) بررسي شده است و همچنين جايگاه ايثار، مفهوم مصاديق آن در قرآن و كلام معصومين (عليهم السلام)، ايثار در زندگاني پيامبر(ص) و ائمه طاهرين(ع) و بانوان گرانقدر اسلام مورد تحقيق و كنكاش قرار گرفته است. در ادامه اين مباحث به ايثار در دوره انقلاب اسلامي، ويژگي هاي ايثارگر، لوازم و موانع ايثار و شيوه هاي ايجاد ايثار در جامعه پرداخته مي شود. مقدمه با توجه به اهميت ايثار و فداكاري در جامعه و با توجه به اين كه خداوند مهربان در قرآن مجيد در آيات مختلف به صورت واضح و روشن اهميت آن را بيان كرده است. بنابراين بررسي جايگاه مفهومي و مصداقي آن در ابعاد مختلف، ضرورت مي يابد و از آن به عنوان وظيفه اسلامي ياد مي شود. بر اين اساس با مراجعه به روايات اهل بيت(ع) و زندگاني آنان مي توان بدين امر پرداخت كه آن بزرگواران چه قدر به ايثار و گذشت توجه و عنايت داشته اند. بنابراين موضوع ايثار اهميت فراواني دارد، اين اهميت تا بدانجاست كه در بسياري ازجوامع اسلامي، به عنوان يك امر ديني در سازمان بخشيدن به جوامع و دفاع ازجامعه زندگي جمعي نقش بسياري داشته است. هدف از ارائه اين مقاله شناساندن جايگاه ايثار و فضليت آن در اسلام، و همچنين تصريح آن جهت بالا بردن روحيه ايثار و ايثارگري در افراد و جامعه است.